Ogrody sensoryczne - czym są i jak założyć taki w domowym ogrodzie?

Ogród sensoryczny ma angażować wszystkie zmysły, dlatego ważne jest, by był odpowiednio zaaranżowany. O tym, jak to zrobić, a także komu może pomóc taki ogród, dowiesz się z naszego poradnika.

Ogrody sensoryczne - na czym polega ich idea?

Usłyszałaś/eś kiedyś frazę: ogrody sensoryczne? Co to jest? - myślisz? Już tłumaczymy. Jeśli spotkałaś/eś się także z określeniem: ogrody zmysłów, zapewne już domyślasz się, o co chodzi. Otóż ogród sensoryczny to nic innego, jak przestrzeń, w której możesz obcować z roślinami na wiele sposobów. By stymulować wszystkie zmysły, możesz poznawać to, co rośnie w ogrodzie

• patrząc - obserwowanie np. kwiatów czy fruwających wśród nich zapylaczy może okazać się równie ciekawe, co filmy przyrodnicze;
• słuchając - bzyczenia pszczół, śpiewu ptaków, szumu liści czy wody;
• dotykając - a więc poznając fakturę liści czy kwiatów, a także ciężar i wysokość;
• smakując świeżo zerwane warzywa czy owoce
• wąchając nie tylko kwiaty, ale także np. skoszoną trawę czy glebę po deszczu.

Oczywiście ogrody sensoryczne stawiają na to, by szczególnie stymulować te zmysły poza wzrokiem (ponieważ to głównie za jego pomocą poznajemy świat). Są one przeznaczone m.in. dla osób z niepełnosprawnościami (więcej przeczytasz o tym poniżej), ale jeżeli jesteś zdrową osobą, nic nie stoi na przeszkodzie, abyś też dopieszczał/a swe zmysły, chodząc po tak zaprojektowanym ogrodzie.

Ogrody zmysłów zagościły na polskiej ziemi mniej więcej u początku XXI wieku, ale na świecie znane są o wiele dłużej. Już na początku XX wieku koncepcję ogrodu przydatnego w terapii niepełnosprawności przedstawił Hugo Kukelhaus.

Dla kogo przeznaczone są ogrody zmysłów?

Ogrody sensoryczne przydatne są szczególnie w terapii różnego rodzaju dysfunkcji i niepełnosprawności. Przestrzenie te mają przede wszystkim rozwijać umiejętności społeczne, rehabilitować i edukować.

Te właściwości ogrodów sensorycznych sprawiają, że znakomicie nadają się one do pracy z osobami, które:

• są niewidome;
• utraciły któryś z pozostałych zmysłów poza wzrokiem;
• urodziły się z upośledzeniem umysłowym;
• borykają się z zaburzeniami bądź chorobami psychicznymi.

Jakie wymagania powinien spełniać ogród sensoryczny?

Ponieważ ogród sensoryczny ma pozwalać na bliższe poznanie świata i maksymalne jego odczucie, rośliny w nim posadzone powinny być łatwo dostępne - a zatem podejście czy podjazd do nich muszą być maksymalnie uproszczone. Rośliny powinny rosnąć także na odpowiedniej wysokości. Druga rzecz, chyba jeszcze ważniejsza - rośliny porastające ogrody sensoryczne muszą być bezpieczne dla użytkowników! Co to oznacza? Że trzeba w takiej przestrzeni zrezygnować z roślin trujących, a także takich, które posiadają duże kolce, parzą bądź wywołują alergie.

Istotne jest także, by rośliny przeznaczone do dotykania były odporne na uszkodzenia mechaniczne. Warto także posadzić takie, które szybko się regenerują.

Czy ogród sensoryczny można urządzić na własnej działce?

Ogród zmysłów będzie znakomitym rozwiązaniem także dla osób, które nie potrzebują rehabilitacji. Nie ma zatem przeciwwskazań, by Twój własny ogródek nabrał cech ogrodu sensorycznego.

Najprościej zrobić to, dzieląc gotowy już ogród na strefy. Wówczas posadzone w nich rośliny będą spełniały konkretne funkcje. Oto, co proponujemy:

1. strefa zapachu posadź tam wszystkie te rośliny, które obłędnie pachną - kwiaty i zioła. Wśród tych rozsiewających obłędny zapach znajdują się maciejka, jaśmin, lilia, piwonia, fiołek, konwalia, hiacynt. Wysiej także miętę, lawendę, bazylię, melisę czy estragon.
2. strefa smaku - tu masz bardzo szerokie pole do popisu: od owoców po warzywa i zioła. Jednymi z najbardziej cenionych, a prostych w uprawie są owoce jagodowe - truskawki, poziomki, borówki amerykańskie. Jeżeli chodzi o warzywa - im więcej ich, tym lepiej! Wiadomo nie od dziś, że oprócz walorów smakowych mają także te zdrowotne. Wybieraj te o różnej konsystencji, np. twarde marchewki, ale także sprężysty groszek cukrowy.
3. strefa dotyku - tu można bawić się fakturą: gładzić chropowatą koronę brokułu czy przesuwać palcem po jednolitej powierzchni rzodkwi białej. Stojąc przy krzewach, można dotykać gron porzeczek czy pojedynczych owoców jeżyny. Jeśli chodzi o rośliny niejadalne, godzien uwagi jest tu z pewnością czyściec wełnisty - jego liście pokryte miłym w dotyku “futerkiem” zachęcają do tego, by ich dotykać.
4. strefa słuchu - jeżeli masz drzewa, w których są gniazda ptaków, natura z pewnością dostarczą Ci prawdziwej uczty dla słuchu. Śpiew ptaków to jednak nie wszystko. Czy wiesz, jak brzęczą żuki? Jak szumią liście, gdy zbiera się na deszcz? Jaki poszum wydaje skoszona i wysuszona trawa?

Jak widzisz, gdy marzy Ci się podstawowy ogród sensoryczny, projekt będzie ograniczał się do odpowiedniego pogrupowania roślin. Jeżeli jednak chcesz zająć się tym tematem z większym oddaniem, proponujemy, byś przeczytał/a artykuł do końca.

Zainspiruj się: Z czym łączyć trawy ozdobne?

Ścieżka sensoryczna w ogrodzie: jak ją wykonać?

Ścieżka sensoryczna ma za zadanie stymulować zmysł dotyku. Jest to coś w rodzaju toru tor przeszkód składającego się z wielu etapów, na których użytkownik ma szansę odbierać różnorodne doznania zmysłowe, chodząc po niej boso albo na czworakach. Ścieżka taka składać się będzie z połączonych ze sobą skrzynek, które wypełnisz materiałami. Możesz skonstruować ją w domu, ale my zachęcamy Cię do tego, by zrobić ją w ogrodzie. W ten sposób zmysły Twojego dziecka - i Twoje - będą intensywnie stymulowane nie tylko w trakcie kontaktu z roślinami.

Czego potrzeba, by powstała ścieżka sensoryczna w ogrodzie? Podstawą są - najlepiej drewniane - skrzynki bądź korytka, połączone ze sobą i tworzące trasę. W powstały w ten sposób zestaw kuwet będziesz wsypywać materiały o różnych fakturach, od tych miękkich, przyjemnych w dotyku, do tych twardych, chropowatych, nieco mniej przyjemnych w użytkowaniu. Oczywiście kolejność, w jakiej je ułożysz, może być dowolna. Z biegiem czasu zauważysz, które z materiałów preferuje użytkownik i wówczas możesz zmodyfikować jej ułożenie.

Czego zatem będziesz potrzebować, by wypełnić tę konstrukcję? W warunkach ogrodowych najlepiej sprawdzą się takie materiały jak:

• drobne kamyczki o zaokrąglonych brzegach;
• gruby piasek;
• gałązki;
• słoma albo siano;
• liście z różnych drzew i krzewów;
• żołędzie i kasztany;
• szyszki;
• muszelki.

Dla kogo ścieżka sensoryczna w ogrodzie?

Ścieżka sensoryczna jest szczególnie rekomendowana tym osobom, które borykają się z zaburzeniami integracji sensorycznej. Ponieważ zaburzenie coraz częściej wykrywane jest w młodym wieku, nic dziwnego, że większość ścieżek użytkowanych jest przez dzieci. Jeżeli jednak i Ty czujesz potrzebę dostymulowania, zdejmij skarpetki i zafunduj sobie terapię podeszew stóp - to tam receptorów jest najwięcej!

Ogród sensoryczny dla dzieci - frajda nie tylko dla nich!

Ogród sensoryczny dla dzieci może się minimalnie różnić od tego zaprojektowanego tylko dla dorosłych. Cechą charakterystyczną dla niego będzie z całą pewnością ta, że nad akcentami poznawczymi będą w nim dominowały te związane z zabawą. Dlatego w ogrodzie przeznaczonym dla najmłodszych możesz zrezygnować z tablic informacyjnych, ale postaraj się zorganizować miejsce, w którym dzieci przede wszystkim będą się dobrze bawić, przy okazji doświadczając różnorodności świata.

Oprócz grządek oraz ścieżki sensorycznej niezastąpiona będzie tu także klasyczna piaskownica. Lepienie babek z piasku to sposób na pobudzanie zmysłu dotyku i poprawienie sprawności manualnej. Podobnie działa także kuchnia błotna - wszystkie ogrody sensoryczne zbudowane dla dzieci powinny taką mieć!

Domek na drzewie? Któż o nim nie marzy! Ogród sensoryczny dla dzieci może być wyposażony w taką konstrukcję, zawierając w sobie element przygody. W tym przypadku stymulujące może być już samo dotykanie kory drzewa w trakcie wspinania się do domku. Wchodzenie po drabince oraz samo przebywanie w konstrukcji oddziaływać będzie także na zmysł równowagi.

Jeśli uważasz, że Twoje dzieci są jeszcze zbyt małe, by bezpiecznie korzystać z takiej konstrukcji, możesz zbudować w ogrodzie tipi, w którym mogą chronić się przed promieniami słonecznymi.

Dobrym wyjściem mogą być także różnego rodzaju przeplatanki z linek czy kolorowych taśm poprzeciąganych pomiędzy dwoma słupkami. Rozważ także instalację kulodromów czy innych zabawek sensorycznych, np. w postaci wież do układania.

Ogród sensoryczny - wyposażenie, jakie musisz mieć!

Dzięki naszemu tekstowi wiesz już, czym jest ogród sensoryczny. Koszt zorganizowania takiej przestrzeni jest różny w zależności od tego, dla kogo ogród ma być przeznaczony i w co zechcesz go wyposażyć.

W wersji podstawowej z reguły jest niewielki i najczęściej ogranicza się do opłacenia reorganizacji ogrodu. Surowce, których użyjesz do stworzenia ścieżki sensorycznej, znajdziesz w najbliższej okolicy domu.

W porównaniu z tymi wydatkami zakup sprzętów takich jak meble ogrodowe będzie nieco poważniejszą inwestycją na lata. Dlatego decyduj się na naturalne materiały, które cechują się dużą odpornością na czynniki zewnętrzne, tak by meble służyły Ci dłużej.

W naszej ofercie posiadamy meble o różnorodnych fakturach, które także mogą stanowić element urządzenia ogrodu terapeutycznego. Wśród nich wymienić możemy:

• gładkie - z drewna, metalu czy polipropylenu;
• lekko chropowate, o strukturze plecionki - meble technorattanowe;
• ażurowe - zestawy z polipropylenu;
• miękkie - meble z poduchami.

Do pierwszej grupy możemy zaliczyć np. fotel Kansas z wysokim oparciem. Zachowuje on gładką strukturę nawet wówczas, gdy wymaga konserwacji. Zawdzięcza to pokryciu naturalnym olejem, co sprawia, że z biegiem czasu nie pojawiają się na nim mało estetyczne fragmenty łuszczącej się powłoki, jak to dzieje się w przypadku mebli lakierowanych.

Jeśli chodzi o meble technorattanowe, możesz przyjrzeć się np. krzesłu Maribela, którego gondolowe oparcie wypełnione jest ręcznie wyplatanym technorattanem. Jego rama jest gładka, wykonana z aluminium pokrytego proszkowo warstwą farby proszkowej. Kontrast pomiędzy jednolitą fakturą stelażu a plecionką oparcia także będzie dostarczać różnorodnych doznań zmysłowych w trakcie terapii.

Jeżeli natomiast poszukujesz mebli o ażurowej strukturze, polecamy Ci zwrócić uwagę na meble Nardi. Wśród nich z pewnością zwróci Twoją uwagę krzesło Doga Bistrot w kolorze żółtym. Wygląda tak, jakby zbudowany był z listewek, pomiędzy którymi są dość duże odstępy zapewniające stały dopływ powietrza w upalne dni. Taka konstrukcja zapewnia także ciekawe doznania dotykowe.

Masz ochotę na mebel z poduchą? A co powiesz na biały fotel Nardi Folio z różową poduchą, którą możesz zdejmować i siedzieć na fotelu w duży, ażurowy wzór.

Zainspiruj się: Jak założyć własny ogród japoński? Sekret sztuki tkwi w detalach!

Kwestia: ogród sensoryczny a wyposażenie jest rzecz jasna znacznie szersza i nie ogranicza się jedynie to ścieżki sensorycznej i odpowiednich mebli. Urządzając taki ogród, zastanów się nad wyposażeniem go w oczko wodne - szum wody będzie oddziaływał pozytywnie na przebywające w nim osoby. Możesz także wzmacniać doznania dźwiękowe, wieszając instrumenty ogrodowe, takie jak dzwonki wietrzne (bambusowe, ale nie tylko). W dobry nastrój wprowadzać może również bzyczenie pszczół - jeśli czujesz się na siłach, możesz postawić ule. Wystarczą jednak hotele dla owadów, które obecnie dostępne są w wielu sklepach. Jeśli uda Ci się zwabić do nich żyjące dziko żyjące pszczoły z okolicy, korzyść dla środowiska będzie jeszcze większa niż w przypadku pozyskania roju inwazyjnej pszczoły miodnej.

Mamy nadzieję, że nasz artykuł pomógł Ci zrozumieć, czym jest ogród sensoryczny. Co sądzisz o tej konstrukcji? Czy planujesz taką na swojej działce? Podziel się swoimi spostrzeżeniami!